Na czym polega solidarna odpowiedzialność współwłaścicieli? Co oznacza, że nieruchomość będąca przedmiotem współwłasności stanowi odrębny przedmiot opodatkowania? Kiedy osoba fizyczna musi złożyć deklarację podatkową w podatku od nieruchomości? Czy współwłaściciel nieruchomości odpowiada za podatek tylko w części przypadającej na jego udział?
Analiza
Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości. W sytuacji, gdy dana nieruchomość jest przedmiotem współwłasności dwóch lub więcej podatników wówczas stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od tej nieruchomości ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach.
Solidarny charakter odpowiedzialności współwłaścicieli oznacza, że organ podatkowy może żądać uiszczenia całości lub części należnego podatku od nieruchomości od wszystkich współwłaścicieli łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Zapłata całości podatku przez jednego ze współwłaścicieli zwalnia z obowiązku podatkowego pozostałych współwłaścicieli. Natomiast zapłata części należnego podatku powoduje, że nadal wszyscy współwłaściciele ponoszą odpowiedzialność za nieuiszczony podatek od nieruchomości.
Wyjątkiem od zasady solidarnej odpowiedzialności współwłaścicieli jest sytuacja, gdy wyodrębniono własność lokali. W takim bowiem wypadku każdy ze współwłaścicieli będzie odpowiadał za podatek od nieruchomości należny od gruntu, na którym położony jest budynek w którym wyodrębniono odrębną własność lokali oraz za podatek należny od części budynku stanowiących współwłasność – tylko do wysokości ułamku jaki odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej jego lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku.
Podatnikiem od wyodrębnionego na własność lokalu będzie natomiast wyłącznie jego właściciel.
Od 1 stycznia 2016 r. zasady odpowiedzialności solidarnej za zobowiązanie podatkowe nie stosuje się również przy współwłasności w częściach ułamkowych lokalu użytkowego – garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym wraz z gruntem stanowiących odrębny przedmiot własności. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy ciąży na współwłaścicielach w zakresie odpowiadającym ich udziałowi w prawie własności. Powyższe oznacza, że od 1 stycznia 2016 r. w przypadku współwłasności w częściach ułamkowych garażu wielostanowiskowego oraz gruntu, które stanowią odrębny przedmiot własności, organ podatkowy wyda decyzję ustalającą zobowiązanie podatkowe w podatku od nieruchomości na każdego ze współwłaścicieli stosownie do ich udziałów w prawie własności.
Nie znajdzie również zastosowania zasada składania deklaracji i opłacania podatku na zasadach dotyczących osób prawnych, w przypadku gdy współwłaścicielami garaży będą jednocześnie osoby fizyczne i prawne.
To, że nieruchomość będąca przedmiotem współwłasności stanowi odrębny przedmiot opodatkowania oznacza, że taka nieruchomość musi być opodatkowana podatkiem wymierzonym w odrębnej decyzji (gdy współwłaścicielami są wyłącznie osoby fizyczne) lub obliczonym w odrębnej deklaracji (gdy współwłaścicielami są osoby prawne lub osoby prawnej, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej i osoby fizyczne). Taka nieruchomość nie jest więc ujmowana w jednej deklaracji lub jednej decyzji z innymi nieruchomościami stanowiącymi własność danego współwłaściciela. Dla innych nieruchomości są wydawane odrębne decyzje (gdy stanowią przedmiot własności osoby fizycznej) lub składane odrębne deklaracje podatkowe (gdy stanowią przedmiot własności osoby fizycznej prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej).
Osoba fizyczna będąca współwłaścicielem nieruchomości z osobą prawną lub jednostką organizacyjną nie będącą osobą prawną musi składać deklaracje podatkowe w podatku od nieruchomości i opłacać go na zasadach obowiązujących osoby prawne. Konieczne więc będzie złożenie w terminie do dnia 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia nieruchomości deklaracji na podatek od nieruchomości na dany rok, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku.
Osoba taka będzie także zobowiązana skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość podatku w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia. Wreszcie będzie zobowiązana wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości – bez wezwania – na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15 każdego miesiąca, a za styczeń do dnia 31 stycznia. Można więc stwierdzić, że współwłasność z podmiotem innym niż osoba fizyczna oznacza nałożenie na współwłaściciela szerszych obowiązków (składanie deklaracji podatkowej zamiast informacji o nieruchomości, wpłacanie podatku co miesiąc zamiast cztery razy w roku, brak decyzji o wysokości podatku – taka decyzja jest wydawana tylko, gdy nieruchomość będzie przedmiotem współwłasności wyłącznie osób fizycznych, wyższa wysokość podatku od nieruchomości co wynika z tego że co do zasady dla nieruchomości będących przedmiotem współwłasności, gdy jeden ze współwłaścicieli jest przedsiębiorcą stosuje się stawki podatku jak dla działalności gospodarczej).
Każdy ze współwłaścicieli przedmiotu współwłasności nieruchomości podlegającego opodatkowaniu w złożonej dla niego informacji (gdy współwłaścicielami są wyłącznie osoby fizyczne) lub w złożonej deklaracji podatkowej(w pozostałych wypadkach) – wykazują całą nieruchomość, a nie tylko jej część i wylicza podatek od całej nieruchomości.
W praktyce współwłaściciele nieruchomości dzielą pomiędzy sobą kwotę podatku na podstawie przypadającego im udziału we współwłasności i każdy wpłaca przypadającą na niego część. Powyższe działanie nie chroni jednak przed odpowiedzialnością w przypadku gdy cały należny podatek nie zostanie uregulowany. Ten ze współwłaścicieli, który zapłacił całość należnego podatku (zapłacił za wszystkich współwłaścicieli) może się domagać zwrotu stosownych kwot od poszczególnych współwłaścicieli wyłącznie na drodze cywilnoprawnej.
Wnioski
Współwłaściciel odpowiada za podatek od nieruchomości solidarnie z pozostałymi współwłaścicielami. Organ podatkowy może żądać zapłaty całości lub części podatku od wszystkich współwłaścicieli, od kilku z nich lub jednego z nich.
Do wygaśnięcia obowiązku podatkowego nie wystarczy uiszczenie kwoty podatku odpowiadającej ułamkowej wielkości udziału we współwłasności, z wyjątkiem sytuacji gdy wyodrębniono odrębną własność lokali.
Nieuiszczenie całości należnego podatku przez współwłaścicieli oznacza, że organ będzie mógł się domagać zapłaty zaległej kwoty podatku od któregokolwiek ze współwłaścicieli.
Osoba fizyczna będąca współwłaścicielem nieruchomości z osobą prawną lub jednostką organizacyjną zobowiązana jest składać deklarację na podatek od nieruchomości na dany rok i wpłacać należny podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne.